EMEVİLER DÖNEMİ

[çคқıʟ-τคşı]

EMEVİLER DÖNEMİ(661-750)

Emeviler,Dört Halife Dönemi'nden(632-661) sonra Müslüman Arap devletine egemen olan hanedandır. 

Hz.Ali’nin 661’de öldürülmesinden sonra başa geçen Emeviler,750’de Abbasiler tarafından yıkılıncaya değin hüküm sürdüler.

Dini siyasette kullanmaya çalışan,yaptıkları her işin din adına yapıldığını söyleyen Emevi liderler, Hz.Muhammed(s.a.v)'in torunlarını da öldürmekten çekinmemişlerdir.
Emeviler dönemindeki devlet yönetimi sonraki İslam devletlerine örnek oluşturdu. 

Hz.Ömer(r.a) döneminde(634-644) ortaya çıkan divan adlı kurumu Emeviler daha da geliştirdi.
Halifeler devlet işlerini vezirler aracılığıyla yürütmeye başladılar.

Emevi toprakları eyaletlere ayrılarak yönetildi ama eyaletler Şam’daki merkezi devlete bağlıydı.
Emevi Devleti,İslam devleti olmaktan çok bir Arap devletiydi.
Emeviler,Müslüman Araplar ile Arap olmayan Müslümanları birbirinden ayırıyorlardı;Arap olmayan Müslümanlara Mevali diyorlardı.Emevi Devleti’nin yıkılmasında en önemli etkenlerden biri bu ayrımcılık oldu.Araplaştırma siyasetinin bir sonucu olarak Arapça devletin tek resmi diliydi.

Devlet gelirleri,dinsel gereklerden kaynaklanan vergiler ile fethedilen yerlerden ve savaşlardan elde edilen ganimetlerden oluşuyordu. İslam tarihinde ilk altın para da Abdülmelik döneminde(685-705) basıldı.

[çคқıʟ-τคşı]

MUAVİYE DÖNEMİ

Hz. Ali'nin ölümü ile Muaviye,İslam Devleti'nin başına halifesi oldu.

Muaviye Emevi kabilesinden olduğu için Muaviye ve daha sonra kendi soyundan gelen halifeler dönemine Emeviler dönemi denir.

Muaviye halife olmakla birlikte tam anlamı ile rahat değildi.Çünkü Hz.Ali 'nin oğlu Hz. Hasan harekete geçmişti.Müslümanlar arasında yeniden bir savaş ortamı oluşuyordu.Ancak Hz. Hasan Müslümanlar arasında yeni bir savaşın olmasını istemediğinden Muaviye 'ye bazı şartlar öne sürerek savaştan çekildi.Buna göre Muaviye ölünce yerine Hz.Hasan'ın kardeşi Hz.Hüseyin halife olacaktı.Muaviye bu teklifi kabul etti.

Muaviye döneminde bir taraftan iç karışıklıklar olurken diğer taraftan fetih hareketleri hızını kesmeden devam ediyordu.Rodos ve Girit adalarına seferler yapıldı.İstanbul ilk defa İslam donanması tarafından kuşatıldı.Ancak İstanbul'un kalın surları ve suda da yanan grejuva ateşi sayesinde kuşatmadan kurtuldu.

[çคқıʟ-τคşı]

YEZİD DÖNEMİ

Muaviye daha ölmeden oğlu Yezid'i halife ilan etti.Hz. Hasan ile yapmış olduğu antlaşmaya uymadı.

Bunun üzerine Hz. Hüseyin harekete geçti.

Küçük bir grupla Kufe şehrine doğru yola çıktı.Ancak Kerbela şehri yakınlarında Yezid'in ordusu tarafından kuşatıldı,direnmesi üzerine etrafındakilerle beraber öldürüldü(680).

Hz. Hüseyin'in öldürülmesi İslam Dünyasındaki ayrılıkları daha da arttırdı.

Hz.Ali taraftarları Ayrılarak Şii mezhebini kurdular.

[çคқıʟ-τคşı]

ABDÜLMELİK DÖNEMİ

Abdülmelik Emeviler halifeliğini eline geçirdikten sonra Hicaz ve Irak'da hala önemli olan Abdullah bin Zübeyir sorunun halletmeye karar verdi.Bu sorunu halleden unsur Abdülmelik'in önce Hicaz'a gönderdiği ordu komutanı ve sonra Irak valisi yaptığı Haccac bin Yusuf adlı Arap komutan oldu.

Bu dönemde çıkan birçok isyanda,isyancılar arka arkaya kendi üzerlerine Haccac tarafından gönderilen askeri güçleri yenik düşürdüler ve hatta Kufe'yi bile ellerine geçirdiler.Fakat Haccac'ın bitmez tükenmez baskısı ve Abdülmelik'in Haccac'a devamlı Suriye'den ordu takviyesi sağlaması sonunda Haccac'ın galip gelip isyanları bastırmasıyla sonuç buldu.

Halife Abdülmelik iç karışıklıkları giderdikten sonra fetih hareketlerine devam etti.Emeviler bu dönemde Bizans ordusuna karşı büyük bir askerî zafer kazandılar.Bu zaferden sonra şimdiki Doğu Anadolu,Ermenistan ve Gürcistan Abdülmelik'in eline geçti.

Abdülmelik halifeliği sırasında pek çok reform uygulamıştır.Bunlar arasında şunlar önemlidir:

*Arapça dili tüm Emeviler ülkesinde devlet ve hükümet idaresini resmi dili olarak olarak kabul edilmiştir.
*İlk resmi darphaneyi kurdurtmuş;burada eskiden ülkede kullanılan Bizans ve Sasani baskısı sikkeler yerine bütün Emeviler idaresindeki ülkede gecen ve üstünde hiç resim bulunmayan tek örnek Emeviler sikkeleri darpettirmiştir.Yani İlk İslam parası bu dönemde bastırılmıştır.
*Ulakla posta sistemini yeniden organize edip Emeviler idaresindeki tüm ülkeleri kapsamasını uygulattırmıştır.
*İbni Zübeyr tarafından yıkılıp yeni bir şekilde yaptırılan ve Haccac'ın kuşatmasında 883'te yıkılmış olan bu yeni Kabe'yi 893'te yeniden temeline yıktırmış ve geleneksel kub seklinde yeniden yaptırmıştır.
*Kabe siyah örtüsünün(sitare) her yıl yeni olarak ipekli kumaştan ve üzeri altın işlemeli olarak Şam'da yapılması geleneğini ortaya çıkartmıştır.

[çคқıʟ-τคşı]

VELİD DÖNEMİ

Halife Velid döneminde fetih hareketleri daha da hızlandı.İslam orduları bir taraftan Orta Asya'da fetihler yaparken diğer taraftan kuzey Afrika'nın fethi tamamlanmıştı.
İslam orduları Kadiks Savaşı(711)(Emevi-Vizigotlar) ile Cebelitarik boğazını geçerek İspanya'ya girmişti.Tarık bin Ziyad komutasındaki İslam orduları kısa sürede İspanya'yı fethettiler.

Puvatya Savaşı:İspanya'yı fetheden İslam orduları Pirene Dağlarını aşarak Fransa ya girmeye başladılar.Bunun üzerine Arap-İslam ordusu ile Frank ordusu karşı karşıya geldi.İki taraf arasında yapılan Puvatya Savaşını Frank ordusu kazandı ve Müslüman Arapların Avrupa'daki fetih hareketi durmuştu.Yenilen Müslüman Arap ordusu Fransa'dan geri çekildi ve İspanya da kaldı.

Yaklaşık 90 yıl süren Emevi hanedanı Horasanlı Ebu Müslim'in başlattığı bir ayaklanma sonucunda yıkıldı ve yerine Abbasi hanedanı kuruldu.